İran’da serbest döviz piyasasını takip eden “bonbast.com”a göre, serbest piyasada 1 ABD doları ilk kez 25 bin 700 tümene ulaştı. Ülkede ilk kez 30 bin tümeni aşan avro ise 30 bin 400 tümenden işlem gördü.
İran’da 1 ABD doları, ocak ayının başında 13 bin 350 tümen civarında işlem görüyordu. Buna göre, İran’ın para birimi yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 92 değer kaybetti. ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonraki 28 aylık süreçte ise tümenin dolara karşı değer kaybı yüzde 300’ü aştı.
İran’da doların Nisan 2018’de 4 bin tümenden 6 bin 100 tümen seviyelerine çıkması Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümetini harekete geçirmişti. İran Merkez Bankası, tümenin döviz kurlarına karşı değer kaybını önlemek amacıyla 10 Nisan 2018’de doları 4 bin 200 tümen olarak sabitlemiş ve ülkede devlet kuru ve serbest piyasa kuru olarak iki ayrı döviz kuru ortaya çıkmıştı. Ülkedeki ithalatçılara devlet kurundan döviz tahsisi yapılmıştı.
ABD yönetiminin Mayıs 2018’de Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran’a yönelik yaptırımları geri getirmesinin ardından, 26 Eylül 2018’de 19 bin tümene çıkarak tarihi seviyesini gören dolar, daha sonraki süreçte 10 bin 300 tümene kadar inmişti. İran’da dolar kuru, son aylarda tekrar yükselmeye başlamış ve 18 Temmuz’da 25 bin tümeni de aşmıştı.
Bütçe ve Planlama Kurumu Başkanı Muhammed Bakır Nobaht, 2 Haziran’da mecliste yaptığı sunumda, ülkesinin 2011’de 119 milyar dolar olan enerji ihracatı gelirlerinin geçen yıl 8,9 milyar dolara kadar indiğini açıklamıştı. İran hükümeti, ABD’nin bankacılık yaptırımları nedeniyle bazı ülkelerde dondurulan milyarlarca dolar dövizin ülkeye getirilmesi için çalışma başlattığını duyurmuştu.
