Lefkoşa Türk Belediyesi (LTB) Eski Teknik Komite Başkanı, Mimar Onur Olguner, Annan Planı dönemindeki kontrolsüz yapılaşmaya dikkati çekti, o dönemde kontrollerin zayıf olduğunu, açılıp kapanan müteahhitlik şirketleri olduğunu belirtti.
Olguner öte yandan 2000 yılından önce KKTC’ye betonerme yapılarda kayma ve çekme gerilimlerine karşı kullanılan nervürlü demirin de gelmediğini söyledi.
Kıbrıs Postası’na anlatan mimar Onur Olguner şöyle konuştu;
“2013 yılında, Kadri Fellahoğlu’nun belediye başkanı olduğu dönemde, LTB Teknik Komite çalışmasıyla tüm paydaşları mutfağa çağırıp yapı denetimini hayata geçirdik. Ülkenin hiçbir belediyesinde o zaman bu uygulama bulunmuyordu. 6 aylık bir çalışma ile bu adım ilk defa başarıldı.
2014 yılında, yeni belediye başkanı Mehmet Harmancı da bu sistemin tamamen arkasında durdu ve prosedürü tanımlayan LTB Yapı Denetimi Kitabı’nı belediye meclisinden onaylatarak sürecin her adımını taşın üzerine yazdı.
Yapı Denetimi, yapılacak olan inşaatın KTMMOB Vize Büroları’ndan geçen projelere bire bir uygun olmasını hedefliyor. Bunun en büyük sebebi ise vize bürosundan geçen projelerin deprem dahil birçok tehlike için hali hazırda gereken önlemleri almasıdır.
Yapı Denetimi bunu iki adımla sağlamayı amaçlıyordu:
Birincisi projenin mimar ve mühendislerini binanın kontrolü olarak ataması, ikincisi ise tüm inşaatların müteahhitler tarafından yapılmasını zorunlu kılarak şantiyelerin sorumluluğunun da mimar ve mühendislerde olmasını sağlamasıdır.
Böylece bu sistem, çift dikiş yaparak hem inşaatta hem de kontrolde mimar/mühendis ile inşaatların projeye uygun yapılmasını hedefledi.
Tabi, bu sistem de her sistem gibi mükemmel değildir. İllaki sistemi bypass etmeye çalışanlar olacaktır, fakat sistemin prosedürü bu bypassı olabildiğince zor kılmaktadır. Zaten şu anda da LTB ile KTMMOB bu sitemi daha da geliştirmek için çalışmaya devam etmektedir.
Yine de, ortalamaya baktığınızda 10 yıl boyunca bu sistem sayesinde Lefkoşa’da yapılan inşaatlar diğer bölgelere göre daha güvenli diyebiliriz, çünkü vizede onaylanan projeye uygunluk daha sıkı denetlenmektedir.
Bu sistem uzun yıllar boyunca sadece Lefkoşa’da uygulandı. 2019 yılında Mağusa Belediyesi’nin de sistemi uygulamaya koyduğunu biliyoruz. Şu anda diğer belediyeler de bu konuda adım atmaya başladılar.
Bugün acilen tüm ülkede yapı denetimi uygulamaya girmelidir.”
PEK ÇOK SOSYAL KONUT APARTMANI SAKİNİ TEDİRGİNLİKTEN SALONDA UYUYOR
“Tabi, yapı denetim sistemi sadece yeni yapılacak binaların güçlü yapılması için uygulanan bir adımdır. Bir de İstanbul Depremi öncesinde ülkemizde inşa edilen binalarımız vardır.
Bu binalar yapılırken deprem riski henüz farkında olunmadığından kullanılan malzemeler ve strüktürel sistem risk taşıyor.
– 2000 yılına kadar ülkede nervürlü demir olmadığından inşaat demirlerimiz spagetti gibi dümdüzdür ve nervürlü demir kadar güçlü değildir.
– O dönem kullanılan beton kalitesi de günümüz betonları gibi baskıya dayanıklı değildir..
– O dönemde 20 santim olan kolonların kullanıldığı görülür, bugün inşaat yaparken 25 santimin altında kolon yapmak mümkün değildir..
– İşin kötüsü bu kolonların içerisinden gücünü zayıflatan yağmursuyu borusu geçer. Ve bu kolonların demirleri genelde yıllarca çatıda açık bırakıldığından daha da zayıflayabilir.
Devletin yaptırdığı sosyal konut apartmanlarında dahi insanlar şu anda tedirginlik yaşıyor. Bazı binalarda çatlaklar var ve insanlar ne yapacağını şaşırmış durumdadır. Bunun gibi pek çok 19999 öncesi apartmanda insanlar olası bir depremden korkarak yaşıyor. Bu tedirginlikten dolayı salonda uyuyan sosyal konut apartmanı sakinleri biliyorum.
Bu binaların yenilenebilmesi için acilen KENTSEL DÖNÜŞÜM SİSTEMİ’nin parlamentoda çalışılması gerektiğini yıllardır söylüyoruz.
6 yıldır ben bu konuyu köşe yazılarımda defalarca değerlendirdim. Çünkü eğer bu binaları yenilemenin bir yolunu bulmazsak, olası güçlü bir depremde çok yüksek kayıplar yaşayacağımızın artık farkındayız.”
KENTSEL DÖNÜŞÜM İÇİN ŞEHİR PLANCILARI VE İNŞAAT MÜHENDİSLERİ MUTFAĞA ÇAĞRILMALI
“Bugün risk halinde olan bir sosyal konut apartmanını yıkıp yeniden güçlü bir şekilde yapmaya karar verseniz, Lefkoşa İmar Planı’na göre 4 katlı yıktığınız bina yerine çok daha az alana sahip ve ancak 3 kata ulaşan bir bina yapabiliyorsunuz.
Yani, Lefkoşa İmar Planı size binanızı sağlam bir bina ile yenilemeniz için teşvik sunmuyor. Aksine binayı yıkarak depreme güçlü halde aynısını yapmanıza bile izin vermiyor.
Bu da aslında fiilen insanlara “evinizden olmak istemiyorsanız 35 yıllık bu riskli binada yaşamaya riske edin” diyor.
Kentsel Dönüşüm yasasının bir ayağı tehlikeli binaları dönüştürmek için bu konuda teşvik kullanmasıdır.
Şehir Plancılar Odası ve İnşaat Mühendisleri Odası komiteye çağırılarak kurgulanması gereken sistemin prensibi şu şekilde olabilir:
– KTMMOB İnşaat Mühendisleri Odası’ndan yapılan etüdler ile binanın deprem riski olup olmadığı bilirkişi raporu ile belirlenir.
– Deprem riski olan binaların yeniden inşa edilmesi için binanın kullanım hakkına ek verilir. Bu ek hak mal sahiplerinin ekonomik durumu olmasa bile riskli binanın yenilenmesini sağlar (örneğin 4 katlı riskli binanın yıkılarak yerine 8 katlı depreme dayanıklı bina yapılması)
– Bu kentsel dönüşüm ile değişecek binayı devlet çalışır ve mal sahiplerine sunar.
– Mal sahiplerinin %70’i projeyi kabul etmesi halinde bina yeniden yapılır ve riskli bina deprem yönetmeliklerine uygun bir bina ile değiştirilir.
Bu sistemi sayesinde 1999 öncesi yapılan yapılar yavaş yavaş yenilenerek yerini deprem yönetmeliklerine uygun yapılara bırakacaktır.”
ANNAN PLANI DÖNEMİ YAPILAN BİNALAR DA KONTROL EDİLMELİ
“Tabi, ülkemizde yapılan binaların sadece 1999 öncesi olanları risk taşımıyor.
Özellikle Annan Planı Dönemi’nde yaşadığımız kontrolsüz inşaat furyası, o dönemde açılıp kapanan müteahhit firmalar tarafından yapılan binalarda da hataların veya bilinçli ihmallerin olabileceği yönünde risk barındırmaktadır.
Bu bağlamda ülke genelinde ciddi bir çalışma yapılması, ince elenip sık dokunması ve tehlikeli binaların inşaat mühendisleri odamız tarafından denetlenmesi çok önemlidir.”
VEKİLLERİMİZ YAPI DENETİMİ VE KENTSEL DÖNÜŞÜM KONUSUNDA GÖREVİNİ YAPMALI
“Yıllardır yazıyoruz, depremin ideolojisi olmaz. Bina sağlam olmadığında sakinleri sağcı da olsa, solcu da olsa hayatlarını kaybediyorlar. Bu yüzden acilen KKTC Cumhuriyet Meclisi’nde SİYASET ÜZERİ bir komite kurulmalıdır.
Bu komiteye KTMMOB’nin uzman odalarını daha başından mutfağa katarak YAPI DENETİMİ ve KENTSEL DÖNÜŞÜM YASALARINI ivedilikle çalışmalıdır. Şu anda bu iki konudan daha önemli bir konu göremiyorum.
Vekil olan dostlarımızın ve büyüklerimizin aldıkları maaşı hak etmelerini ve görevlerini yaparak bizleri güvenli barınma anayasal hakkımıza ulaştıracak yasaları hayata geçirmelerini saygılarımla talep ederim.
Bu günden itibaren bir gün bile kaybedecek vaktimiz yoktur…”
