Dünyada, kara parayla mücadelede yüksek bir duyarlılık var
Kayıt dışılık, her ülkede en alt düzeyde olsa da var olduğu gibi, kara para da her ülkede bir miktar vardır.
Önemli olan kaynağı, sürekliliği ve boyutudur.
Kuzey Kıbrıs, kayıt dışılık ya da kayıt dışı ekonomide, oransal olarak dünyada ön sıralarda yer alır.
İçinde bulunduğumuz coğrafyada, KKTC’nin tanınmamışlığından yararlanmak mümkündür. Ancak KKTC tanınmamıştır diye Kuzey Kıbrıs yasa dışı unsurların cirit attığı yer olamaz.
Maalesef, süreç içinde KKTC, yasa dışı grupların kolay hareket ettiği bir yer oldu.
***
8 Şubat 2022 Salı günü ABD Adalet Bakanlığı’nda bir ekiple, Kuzey Kıbrıs’ta kara para ya da meşru olmayan gelir kaynaklarıyla uzun bir sohbet yapmıştım.
Karşımda oturanlar sıfır bilgiyle, görüşmeye gelmemişti.
Casinolar öncelikle dikkatlerin yoğunlaştığı sektördü.
Sonrasında, sanal bahis…
Emlak dünyası…
Uyuşturucu…
İnsan ticareti…
Sohbetin akışı içinde listeye petrol de eklendi.
KKTC’nin, Kıbrıs Türk halkının huzur, güven ve uluslararası itibarı için karşılıklı görüş alış verişinde bulunmayı hiç sakıncalı bulmamıştım.
***
Uzun yıllardır, kara para dersi sürekli, iyi çalıştığım bir konudur.
Kıbrıslı Türkler içinde, sayılı isimler yıllar evvel uluslararası, uyuşturucu ve silah kaçakçılığına karıştı. Türkiye’nin güvenliği açısından çok ciddi soruşturma dosyalarından, bizim buralardan isimler yer aldı. Hatta isim benzerliği, bilinçli olarak farklı yönelişlerde, yıpratma amaçlı kullanıldı.
1974 sonra ciddi eski eser, ikon kaçakçılığı yapıldı.
16 Mart 1996’daki ünlü St. Barnabas Baskını dosyası karanlıkta kalsa da ikon kaçakçılığı ciddi bir soru işareti olarak kaldı?
***
Kara parayla mücadelede sanırım ilk ciddi yasal düzenleme 1996 yılında KKTC Meclisinden geçti.
Eski Ekonomi ve Maliye Bakanı Onur Borman, son iki haftada iki kez KIBRIS TV’de program konuğum oldu.
Bakan olmadan önce de Maliye Bakanlığı’nda uzun süre müsteşarlık yapmıştı.
Kayıt dışı ekonominin 1990’lı yıllarda şimdikinden çok daha gerilerde olduğunu anlatırken, Maliye’nin vergi gelirlerindeki performansının da yine o yıllarda çok iyi olduğunu söyledi.
Kara parayla mücadeledeki tarihi yasal düzenlemenin yapılmasıyla ilgili anlattığı bir olay da oldukça ilginç.
“Kara para yasasıyla ilgili çalışmalar başlattığımız zaman bir milletvekili arkadaşımızın suskun kalmayı tercih ettiğini gözlüyor, ama anlam veremiyordum.” dedikten sonra şunları ekledi:
“Sonuçta yasa önce komiteden sonra da genel kuruldan geçti. İlgili komite üyesi de olan o milletvekili arkadaşımız bir süre meclise gelmedi. Geldiği gün, “Ne oldu? Bir derdin mi var?” diye sorunca, anlattı. Eşinin yönettiği iş yerine yasa geçtikten sonra gittiğinde pek çok malın, hatta rafların da alındığını görmüş. Meğer mal aldıkları ünlü bir tüccar, kara parayla mücadele yasası geçince, öfkesini o şekilde göstermiş.”
***
Kara para sadece, uyuşturucu ve kaçakçılıktan elde edilen para değildir. Vergisi ödenmeyen her türlü kazanç, meşru değil, meşru olmadığı zaman da rengi karadır.
Kara parayla mücadele etmeyen siyasiler, kara paranın kirliliğinden mutlaka nasibini alır.
Dünyada, kara parayla mücadelede yüksek bir duyarlılık var. Bu duyarlılığa ayak uydurmazsak bedeli mutlaka çok ağır olur.
Bütçe görüşmeleri bitmeden bu satırları yazmak istedim.
