400 yıl sonra gün yüzüne çıktı: Shakespeare’in gizli sonesi bulundu
Oxford Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Fakültesi’nden Dr. Leah Veronese, Shakespeare’in 116. sonesinin nadir bir el yazması kopyasını keşfetti. El yazması, 17. yüzyıla ait bir şiir derlemesi içinde, Ashmolean Müzesi’nin kurucusu ve kral yanlısı bir isim olan Elias Ashmole’un kişisel arşivinde bulundu.
Bu keşif, şimdiye kadar tespit edilen yalnızca ikinci el yazması kopya olmasıyla dikkat çekiyor.
Şiir, Shakespeare’in en bilinen eserlerinden biri olsa da, kendi döneminde pek fazla ilgi görmediği düşünülüyor.
Şiir siyasal amaçla yeniden düzenlenmiş
Keşfedilen bu versiyonun en dikkat çekici yönü, eserin İngiliz İç Savaşı döneminde siyasi amaçla yeniden uyarlanmış olması.
Sone, o dönemde yasaklanan Noel ilahileri ve siyasi hicivlerle birlikte yer alıyor. Aynı zamanda müziğe de uyarlanmış.
Bestesi Henry Lawes tarafından yapılan şarkı formundaki bu uyarlamanın sözleri, New York Halk Kütüphanesi’nde yer alan bir şarkı kitabında mevcut.
El yazmasında yalnızca sözler bulunuyor. Uyarlamada Shakespeare’in orijinal dizeleri değiştirilmiş ve yedi yeni dize eklenmiş.
Örneğin orijinal açılış:
Let me not to the marriage of true minds
Admit impediments; love is not love
Which alters when it alteration finds
Türkçesi:
Gerçek zihinlerin birleşmesine engel tanımayayım,
Aşk değildir aşk, değiştiğinde değişen.
şu şekilde değiştirilmiş:
Self-blinding error seize all those minds
Who with false appellations call that love
Which alters when it alterations finds
Türkçesi:
Kendi kendini kör eden yanılgı sarsın o zihinleri,
Değiştikçe değişen şeye aşk diyenleri,
Yanlış adlarla o sevdayı adlandıranları.
Aşk şiirinden siyasi bildirime
Dr. Veronese, keşfi sırasında el yazmasını incelerken bu dizelerin Shakespeare’in 116. sonesine benzediğini fark ettiğini ancak el yazmasının katalogda sadece “aşkın sadakati üzerine” olarak tanımlandığını belirtti.
Shakespeare isminin katalogda yer almaması ve eklenen satırların, eserin yüzyıllar boyunca fark edilmemesine neden olduğunu ifade etti.
Uzmanlara göre, esere eklenen dizeler yalnızca şarkı formuna uygunluk için değil, aynı zamanda dönemin siyasi atmosferine göndermeler içeriyor.
Kraliyet yanlısı şairlerin bulunduğu bir koleksiyonda yer alması, bu dizelerin romantik aşktan çok, dini ve siyasi sadakati yücelten bir mesaj taşıdığına işaret ediyor.
Cumhuriyet rejimi döneminde halk önünde şarkı söylemek yasaklandığı için, birçok müzisyen gibi Henry Lawes da özel evlerde gizli performanslarla sanatını sürdürmek zorunda kaldı.
Bu el yazması, yalnızca Shakespeare’in eserlerinin nasıl okunduğuna değil, aynı zamanda nasıl dönemin şartlarına göre uyarlandığına da ışık tutuyor.
“Arşivler hâlâ yeni sırlar barındırıyor”
Oxford Üniversitesi Shakespeare Çalışmaları Profesörü Emma Smith, “Bu heyecan verici keşif, Shakespeare’in erken dönem etkilerine dair yapılan araştırmaların hâlâ yeni bilgiler ortaya çıkarabileceğini gösteriyor,” dedi.
“‘Let me not to the marriage of true minds’ günümüzde düğünlerde en sık alıntılanan Shakespeare sonelerinden biri.
Ancak bu eser, kendi döneminde çok yaygın değildi. Dr. Veronese’nin bulduğu bu yeni versiyon, soneye tamamen farklı bir bağlamda – siyasi bir araç olarak – nasıl anlam yüklendiğini gösteriyor.”
