Astronomlar, en genç gezegenlerden birini keşfetti: TIDYE-1b
Astronomlar, evrenin derinliklerinde henüz 3 milyon yaşında olan bir gezegen keşfetti. TIDYE-1b ya da diğer adıyla IRAS 04125+2902 b, şimdiye kadar gözlemlenen en genç gezegenlerden biri. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Dünya’nın yaşı 4,5 milyar; yani TIDYE-1b’den bin 500 kat daha yaşlı.
Bu genç gezegenin keşfi, gezegen oluşumunun erken evreleri hakkında önemli ipuçları sunuyor.
Ayrıca bu özel keşif, bilim insanlarını gezegenlerin nasıl doğduğuna dair modellerini yeniden değerlendirmeye yöneltiyor.
“Gezegenlerin oluşum sürecini anlama fırsatı”
Kuzey Karolina Üniversitesi’nde (UNC-Chapel Hill) yüksek lisans öğrencisi ve çalışmanın başyazarı olan Madyson Barber, keşfi şu sözlerle değerlendirdi:
“Astronomi, evrendeki yerimizi, nereden geldiğimizi ve nereye gidebileceğimizi anlamamıza yardımcı oluyor. TIDYE-1b gibi gezegenlerin keşfi, gezegen oluşumuna dair bir zaman yolculuğu yapmamıza olanak tanıyor.”
Barber ve ekibi, NASA’nın TESS teleskopunu kullanarak transit yöntemiyle TIDYE-1b’yi keşfetti. Bu yöntem, bir gezegenin yıldızının önünden geçerken ışığı hafifçe karartması sayesinde varlığının belirlenmesini sağlıyor.
Toz ve gaz bulutlarının ötesinde bir keşif
Daha önce 10-40 milyon yıl yaş aralığında bir düzineden fazla genç gezegen bulunmuştu, ancak TIDYE-1b, yaş olarak bu grubun çok daha gerisinde. Bu kadar genç bir gezegenin keşfi nadir bir durum, çünkü gezegenler genellikle onları gizleyen gaz ve toz bulutlarının içinde yer alıyor.
UNC-Chapel Hill’den Doç. Dr. Andrew Mann, bu durumu şöyle açıklıyor:
“Gezegenler, genellikle toz ve gazdan oluşan düz bir diskin içinde oluşur. Bu yüzden güneş sistemimizdeki gezegenler bir ‘pankek düzlüğünde’ dizilmiştir. Ancak TIDYE-1b’nin durumu farklı; bu gezegenin yıldızı ve diskiyle hizalanmamış bir yörüngesi var. Bu durum, gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair mevcut anlayışımıza meydan okuyor.”
Bu sıra dışı eğiklik sayesinde, normalde gezegenin görüşü kapalı olacakken TIDYE-1b gözlemlenebildi.
Geleceğin Süper-Dünyası
TIDYE-1b, yıldızına çok yakın bir yörüngede bulunuyor ve yıldızının etrafındaki bir turunu yaklaşık dokuz günde tamamlıyor. Araştırmacılar, bu gezegenin gelecekte bir “süper-Dünya” ya da “sub-Neptün” tipi bir gezegene dönüşeceğini öngörüyor.
Dünya kadar yoğun olmasa da çapı Dünya’nın yaklaşık 11 katı olan TIDYE-1b, gezegenlerin 10 milyon yıldan daha kısa sürede de oluşabileceğine dair kesin kanıtlar sunuyor. Daha önce genç gezegenlerin azlığı, onların var olmadığını değil, yalnızca gaz ve toz tarafından gizlendiklerini gösteriyor.
Bu keşif, astronomlara evrenin ilk dönemlerindeki gezegen oluşumu süreçlerine dair daha derin bir pencere açıyor.
