Uzayda dokuz ay geçirmek insan vücuduna nasıl etki eder?
Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) sekiz günlük bir görev için bulunan astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore, beklenmedik şekilde dokuz ay boyunca uzayda kaldıktan sonra Dünya’ya döndü. Ancak şimdi, onları uzun bir iyileşme süreci bekliyor.
Güney Galler Üniversitesi’nden İnsan Fizyolojisi Uzmanı Prof. Damian Bailey, “Uzay, insanlığın şimdiye kadar karşılaştığı en zorlu ortamdır ve vücudumuz bu aşırı koşullara uyum sağlayacak şekilde evrimleşmemiştir” dedi.
Vücut üzerindeki etkiler
Astronotlar ilk etapta uzayda olmanın rahatlatıcı bir his verdiğini belirtiyor. 2015’te ISS’e giden astronot Tim Peake, “Başlangıçta tatildeymişsiniz gibi hissediyorsunuz.
Kalbiniz daha az çalışıyor, kaslarınız ve kemikleriniz daha az zorlanıyor ve yer çekimsiz ortamda süzülüyorsunuz” ifadelerini kullandı.
Ancak vücut için bu rahatlama süreci uzun vadede ciddi değişimlere yol açıyor.
Kaslar ve kemikler zayıflıyor
Dünyada basit bir şekilde ayakta durmak bile kasların çalışmasını sağlarken, mikro yer çekimi ortamında kaslar neredeyse hiç kullanılmıyor. Yer çekimi olmadığı için kaslar ve kemikler hızla zayıflıyor.
Prof. Bailey, “Astronotlar her ay kas ve kemik kütlelerinin yaklaşık %1’ini kaybediyor. Bu durum, hızlandırılmış bir yaşlanma sürecine benziyor” dedi.
Bu nedenle astronotlar uzayda her gün iki saatlik egzersiz programına tabi tutuluyor. Koşu bandı, egzersiz bisikleti ve ağırlık kaldırma çalışmaları yaparak kas ve kemik kütlelerini korumaya çalışıyorlar.
Ancak Dünya’ya döndüklerinde kaybettikleri kas kütlesini yeniden kazanmak aylar, kemik yoğunluğunu geri kazanmak ise yıllar sürebiliyor.
Beyin ve gözlerde değişim
Mikro yer çekimi, vücut sıvılarının bacaklardan göğüs ve baş bölgesine yönelmesine neden oluyor. Bu durum, yüzde şişkinlik ve beyin içinde basınç artışı gibi değişimlere yol açabiliyor.
Ayrıca, gözlerde görme bulanıklığı ve optik sinirde değişikliklere neden olan “uzay uçuşuna bağlı nöro-oküler sendrom” adı verilen bir durum gelişebiliyor. Uzun süreli uzay görevlerinde bu durumun kalıcı hasar bırakabileceği belirtiliyor.
Denge kaybı ve baş dönmesi
Uzay ortamında yukarı, aşağı veya yan kavramları bulunmadığı için astronotların denge sistemi bozulabiliyor. Dünya’ya döndüklerinde, yeniden yer çekimine alışmak zorlayıcı olabiliyor.
Astronot Tim Peake, “Dünyaya döndükten sonraki ilk birkaç gün dengeyi yeniden kazanmak, baş dönmesini durdurmak ve normal şekilde yürüyebilmek için çok zor geçiyor” dedi.
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra yoğun bir fiziksel rehabilitasyon sürecine girerek vücut fonksiyonlarını yeniden kazanmaya çalışıyor. Ancak bilim insanlarına göre, uzun süreli uzay görevleri insan vücudunda geri dönüşü olmayan bazı etkiler bırakabiliyor.
