Sosyal konut yapmak, büyük sınavdır…
Konumuz sosyal konut.
Güzelyurt’taki sosyal konut temel atma töreni, dünkü ve devamında bugünkü yazım için dürtü işlevini yerine getirdi.
Sosyal konutlar yerel yönetimleri de dahil edersek devlet ve sosyal amacı da olan kuruluşlar tarafından yapılır.
Kıbrıs’ın bütünü ya da Kıbrıs Türk toplumunda sosyal konut olarak isimlendirilecek projelerin tarihçesi bu yazımın sınırları dışındadır.
***
1963 sonrası, hem de yokluk içinde uygulanan ve genelde göçmen evleri olarak isimlendirilen projelerin, olumlu yanları inanılmaz çok önemli projelerdir.
Proje derken, sadece mimari anlamda proje demiyorum. Göçmen evlerinin projelendirilmesinden, malzeme temini, işçilik organizasyonu ve hak sahiplerine teslimine kadar, bugün özlem duyulan, düşünce ve uygulamaları içeriyordu.
Lefkoşa Sancaktarı Kale Bey, 1966’da 32 konutluk göçmen evleri 1. kısmının sorumlusuydu.
Mimar sayımız o yıllarda sayılı olsa da mimari yarışma düzenlendi. Ayer Kaşif’in projesi, uygulanacak proje olarak seçildi.
O projeler halen ayaktadır.
Mimarı Ayer Kaşif de Allah daha uzun ömür versin, hayattadır. Mimarlık bölümü olan üniversitelerimiz öğrencilerine o konutları yerinde inceleme fırsatı yaratmalıdır. Hem de Ayer Kaşif eşliğinde.
32 konuta yerleşen 32 aile o günün koşullarında en zor koşullarda yaşayan ailelerdi. Torpil aramak kimsenin aklından geçmiyordu.
***
Sosyal Konut, kapitalist anlayışın pazar anlayışının içinde düşünülemez.
Liberal ekonomik anlayış sınırları içinde çare üretmek, çok zor hatta imkansızdır.
Müteahhitler Birliği 35 bin sterline konut yapılabileceğini açıklıyor. Yapsınlar.
Bu ülkede teşviklerin istismar edilmeyeceğine yönelik zerre kadar güvenim yoktur. Bunu bir başka yazımda açarım.
Sosyal Konutlarda lüks değil, kullanım avantajları önemlidir. Malzeme ve inşaatın bütünü, sağlam olacak.
Sosyal Konut yapımı, birilerinin haksız kazançla köşe dönmesine fırsat yaratmayacak.
***
Sosyal Konut öncelikle, dar ve devamında orta gelirli olup, konutu olmayan hatta kira bile ödemekte zorluk yaşayanlar için yapılır.
Küçük bir ülkede, sayısal olarak küçük bir toplumuz. Kırk dervişiz, birbirimizi bilmişiz.
Konutlar yapılır, hakkı olmayanlara verilirse, toplumun çok büyük çoğunluğu, “Yapmaz olaydılar” der…
O zaman da kaş yapayım derken göz çıkarılır.
Sosyal Konutlar bir biçimde yapılır.
Temelleri Ünal Üstel hükümeti attı. Kaynak bulunursa, -ki bulunabilir- ilk aşamada örnek sosyal konut gibi bir miktar konut, törenle sahiplerine de teslim edilebilir.
Önemli olan o konutların kimler için yapıldığıdır. Kimler için yapıldı ve kimlere teslim edildi?
Bu konuda eksiksiz, kusursuz SAYDAMLIK, AÇIKLIK VE HESAP VEREBİLİRLİK kuralı çalıştırılmalı, uygulanmalıdır.
***
Her hatanın bir bedeli var. Toplumsal beklentinin, yaygın ve yüksek olduğu konularda hataların bedeli çok daha ağır olur.
Sosyal Konut konusu da bu özelliktedir.
Konut edinme koşulları o kadar ağırlaştı ki, devlet tarafından desteklenmeyen hiçbir konut dar gelirlinin satın alabileceği noktaya gelemez.
Önce konutların maliyeti ve satış fiyatı, devamında da kredi temin koşulları dar gelirlilere uygun olacak. Aksi halde sosyal konut yaparsınız, ihtiyacı olan dar gelirliler tarafına bile bakamaz. O zaman da o konutlar sosyal konut olmaz.
Kısaca, sosyal konut yapmak, hükümet edenler için, büyük sınavdır.
