Kaybeden Beşar Esad… Kazananı söylemek için çok erken…
ABD öncülüğünde oluşturulan askeri koalisyonun 1991 Ocak ayında Irak’a karşı başlattığı harekat ve sonrasında Saddam’ın devrilmesinden 33 yıl sonra benzer görüntüler, dün Suriye’den geldi.
61 yıllık Baas İktidarının liderleri Baba ve oğul Esad’ın heykelleri halk tarafından devrildi.
Büyük posterleri yırtıldı.
Sarayları talan edildi.
Kaybeden belli.
Beşar Esad.
Peki kazanan belli mi?
Hayır belli değil.
Almanya’nın resmi haber kaynağı DW, “Suriye’de iktidar kimin eline geçti?” sorusunu sorup, yanıt olarak şunları yazdı:
“Suriye’deki Esad karşıtları farklı gruplardan oluşuyor. Bu gruplar arasında geçmişte El Kaide ve IŞİD’le bağlantısı olduğu öne sürülen İslamcı HTŞ ön plana çıkıyor. Suriye’nin kuzeyinde ise Kürt birlikleri ile Suriye Milli Ordusu mücadele ediyor. Öte yandan Esad birliklerine yönelik saldırılara ülkenin kuzeydoğusundaki Kürt milisler öncülük etti. Ancak bu grupların kendi aralarında iktidarı nasıl paylaşacakları bilinmiyor.”
HTŞ lideri, Muhammed El Colani, Şam’a ulaştıktan sonra Suriye Devlet Televizyonu’nda yaptığı konuşmada, “İrademiz sağlam ve kararlılığımız sarsılmaz” ifadelerini kullandı. HTŞ ve müttefiklerinin hedeflerine ulaşmak için kararlılıkla çalışmaya devam ettiğini söyleyen Colani, “Gelecek bizimdir ve zafere doğru ilerliyoruz” dedi.
***
Rusya ve İran’ın dışında Esad’a destek veren yoktu.
Son bir hafta on gün içinde Esad’a verilen desteğin gerilediği konuşuluyordu.
Bir anlamda rejimin ordusunun bırakın saldırı kapasitesini, savunma kapasitesi de gerilemişti. Bunun iki nedeni var gözlemcilere göre. Bir, ordunun yorgun düşmesi, iki, Rusya ve İran’ın desteğini geri çekmesinin moral yıkımı.
***
Suriye bir geçiş dönemi yaşıyor.
Bu geçiş döneminin, sorunsuz geride kalma olasılığı oldukça düşük.
Muhalif grupların ortak hedefi Beşar Esad’ı devirmekti.
Ancak sonrası için uyumlu bir koalisyon olarak hareket etme kültürleri yok. Muhalif grupların her birinin arkasında bir başka güç merkezi var.
Bu grupların Suriye’nin toprak bütünlüğünü sağlaması da çok çok zor.
Peki Suriye’nin toprak bütünlüğü sağlanamazsa, bundan etkileşimler ne olacak.
İsrail, boşluktan yararlanmak için ilk harekete geçen oldu. Netenyahu, İsrail ordusuna Golan Tepelerini, ele geçirme için talimat verdi. İsrail’a karşı Golan Tepelerini hangi güç koruyacak?
***
Almanya’da muhalefetteki Hristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) dış politika uzmanı Norbert Röttgen, Suriye’de Beşar Esad’ın devrilmesini, “ülke ve halkı için büyük bir kurtuluş” olarak nitelendirdi. Haber portalı Der Spiegel’e yaptığı açıklamada “Esad cehennemi sona erdi” diyen Röttgen, en büyük kazananın ise Türkiye olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Şu an için bu görünüm var mı?
Var.
Ancak, en başta ABD’nin Türkiye’nin kazançlı olmasını kabul etmesi, aşırı iyimserlik olur.
ABD’nin olası bu tutumuna karşı kötümser olmak mı gerekir?
Hayır.
Neden?
Türkiyesiz bir çözüm formülünün yaşama geçmesi zor. Türkiye, yeni dönem şekillenirken, açık veya kapalı masada mutlaka olacak.
***
Rusya, ne yapacak?
Beşar Esad’la birlikte Rusya da kaybedendir. Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) mirasına konsada, SSCB’nin uluslararası gücüne ve dostları açısından güvenilirliğe sahip olmadığı Suriye’de net bir şekilde ortaya çıktı. Bu bağlamda Rusya, çok ciddi güven erozyonu yaşadı.
